بسته بندی یکی از مهم‌ترین مراحل تولید مواد غذایی است. مواد غذایی به دلیل اینکه ارتباط مستقیمی با سلامت انسان دارند از اهمیت بالایی برخوردار هستند. با کمک تحقیقات و آزمایش‌های بسیاری که روی مواد غذایی انجام شده چندین استاندارد برای بسته بندی این مواد تعیین شده است که تولید کنندگان تجهیزات بسته بندی، تولید کنندگان مواد غذایی، رستوران‌ها و فست فودها ابلاغ می‌شود. رعایت استانداردهای بسته بندی مواد غذایی برای تمامی مشاغل بالا ضروری است. زیرا در صورت کوتاهی در تولید و بسته بندی آن‌ها کوتاهی شود، موجب ایجاد آلودگی و بیماری خواهد شد.
بسته بندی مواد غذایی منجر به جلوگیری از فساد، حفظ ارزش‌های غذایی و افزایش ماندگاری آن‌ها می‌شود. بر اساس استانداردهای تعریف شده، بسته بندی مواد غذایی باید به گونه‌ای باشد که به راحتی در دسترس خریدار قرارگرفته و حمل و نقل آن آسان باشد. همچنین بسته بندی باید به گونه‌ای باشد که از آن در برابر آسیب‌های فیزیکی نیز محافظت کند.
در هر کشور استانداردهای متفاوتی برای بسته بندی محصول وجود دارد. برای مثال استاندارد EN15593 در اروپا تنظیم شده است که خطر و ریسک بسته بندی را بررسی می‌کند. این استاندارد مورد تایید سازمان بهداشت بوده و در کنار استانداردهای ISO 9001 و ISO 22000 به کار می‌رود. در ادامه با مهم‌ترین استانداردهای بسته بندی مواد غذایی آشنا خواهیم شد.
استاندارد ISO 9001 به کیفیت تولید و خدمات مربوط است. از زمانی که تولید مواد غذایی آغاز می‌شود تا زمان بسته بندی آن، همه مواد باید با بهترین کیفیت تولید شوند تا سلامت مصرف کنندگان تضمین شود. این موضوع باعث اعتماد افراد به برند شما شده و آن‌ها را به مشتریان دائمی شما تبدیل می‌کند.
استاندارد ISO 22000 مدیریت ایمنی مواد غذایی را بر عهده دارد و در رستوران‌ها و فست فودها کاربرد دارد. این استاندارد مربوط به حذف مخاطرات غذایی است. هدف از استاندارد ISO 22000 تضمین ایمنی مواد غذایی و آلوده نشدن آن‌ها حین تولید، مصرف و حمل و نقل است.
استاندارد ISO 14001 یکی از محبوب‌ترین استانداردهای بین المللی است که پس از ISO 9001 در بیشتر کشورها اجرا می‌شود. وظیفه این استاندارد حفاظت از محیط زیست و پیشگیری از ورود آلودگی‌های ناشی از آلاینده‌های شرکت‌ها و کارخانه‌هاست. استاندارد فوق بر بسته بندی مواد غذایی نظارت داشته و با کم نمودن و یا به حداقل رساندن مصرف پلاستیک در بسته بندی‌ها، باعث حفظ و نگهداری محیط زیست می‌شود.
استفاده از استانداردهای بسته بندی مواد غذایی آنقدر اهمیت دارد که تولید کنندگان مواد غذایی باید با توجه به این استانداردها بسته بندی‌های خود را تولید نمایند. بسته بندی استاندارد و اصولی از آسیب دیدن مواد غذایی جلوگیری کرده و مانع خرابی آن‌ها در برابر گرما، حمل و نقل، فشار و رطوبت می‌شود.
برای اینکه بتوانیم بگوییم یک بسته بندی استاندارد است، آن بسته بندی باید یک سری ویژگی‌های کلیدی را داشته باشد. این ویژگی‌ها عبارتند از:
بسته بندی مواد غذایی به صورت استاندارد، باعث حفاظت از محتویات مواد غذایی و جلوگیری از آلودگی و آسیب به آن می‌شود. رعایت استانداردهای بسته بندی مواد غذایی موجب تولید بسته بندی‌هایی می‌شود که مواد اولیه آن آسیبی به مواد داخل بسته وارد نکند و در عین حال از ورود آلودگی‌ها به داخل بسته جلوگیری کند.
بسته به نوع مواد غذایی از متریال مختلفی استفاده می‌شود. برای مثال برای مایعات سرد باید از بسته بندی‌های شیشه‌ای و پلاستیکی استفاده می‌شود اما برای مایعات گرم از مواد اولیه متفاوتی استفاده می‌شود. در واقع استانداردهای بسته بندی مواد غذایی موجب استفاده از متریالی برای بسته بندی می‌شود که توسط مواد داخل آن از بین نرود و در مقابل عوامل محیطی مانند ضربه و فشار مقاوم باشند.
بسته بندی باید به گونه‌ای تولید شده باشد که مواد غذایی روی آن تاثیری نداشته باشد و باعث خرابی آن نشود. همچنین خود بسته بندی نیز نباید با مواد غذایی واکنش دهد و باعث خرابی و مسمومیت غذایی شود. به همین دلیل استانداردهایی تعیین شده است که نظارت کاملی بر مواد مورد استفاده در بسته بندی‌های مواد غذایی دارد.
افزایش طول عمر یکی از مهم‌ترین وظایف بسته بندی مواد غذایی است. این عامل در اصطلاح Shelf life گفته می‌شود. بسته بندی باید به گونه‌ای باشد که از مواد غذایی در برابر عوامل مخرب مانند گرما، رطوبت، نور خورشید، نفوذ آلودگی و باکتری و… محافظت نماید.
این موضوع از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. مواردی مانند مواد تشکیل دهنده، نحوه پخت، شیوه مصرف کالا، دمای نگهداری، تاریخ تولید و تاریخ انقضاء باید روی بسته بندی درج شوند تا مشتری بداند دقیقا در حال خریداری چه محصولی است. همچنین این اطلاعات کمک می‌کند مشتریان به راحتی محصول شما را با محصولات سایر برندها مقایسه کنند و تفاوت آن‌ها را بهتر درک کنند. علاوه بر این موارد، باعث جلب اعتماد مشتریان شده و در نهایت فروش محصولات شما را بالاتر می‌برد.
یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های بسته بندی این است که باید خمل و نقل محصول را آسان‌تر کند. همچنین باید محصول را در برابر فشارهای وارد شده به آن در طی حمل و نقل و جا به جایی محافظت کند. این موضوع کمک می‌کند تا محصول از زمان تولید تا زمان قرار گرفتن در قفسه فروشگاه‌ها و خریداری شدن توسط مشتری سالم بماند و از آسیب‌ها دور باشد. علاوه بر این اکثر مشتریان محصولاتی را خریداری می‌کنند که جا به جایی آن راحت‌تر باشد.
با توجه به استانداردهای بسته بندی مواد غذایی، انواع مختلفی از بسته بندی مورد استفاده قرار می‌گیرند. هرکدام از مواد غذایی خواص خاص خود را دارند و برای محافظت از آن‌ها باید از نوع خاصی از بسته بندی استفاده نمود. در ادامه با انواع بسته بندی‌های استاندارد آشنا خواهیم شد.
بسته بندی با استفاده از ظروف شیشه‌ای یکی از قدیمی‌ترین و بهداشتی‌ترین روش‌های بسته بندی مواد غذایی است. عدم استفاده از مواد شیمیایی یکی از مزایای این نوع بسته بندی است. مواد غذایی در ظروف شیشه‌ای، خواص خود را کاملا حفظ کرده و طعم خود را از دست نمی‌دهند. همچنین طول عمر آن‌ها نیز افزایش می‌یابد. همچنین شفافیت شیشه باعث می‌شود مشتریان پیش از خرید محتوای ظرف را مورد بررسی قرار دهند. این نوع بسته بندی برای ترشی، خیار شور، عسل و… مورد استفاده قرار می‌گیرد. ظروف شیشه‌ای با استفاده از دستگاه سیل القایی بسته بندی می‌شوند.
بسته بندی‌های پلاستیکی جزو ارزان‌ترین و در عین حال متنوع‌ترین روش بسته بندی هستند. ظروف PET، پلی اتیلن، لیوان‌های پلاستیکی و سلفون از رایج‌ترین بسته‌های پلاستیکی هستند که هر کدام از آن‌ها به وسیله یک دستگاه خاص بسته بندی می‌شوند. برای مثال برای بسته بندی لیوان‌های پلاستیکی از دستگاه سیل لیوان، ظروف PET و پلی اتیلن از دستگاه سیل القایی و برای بسته بندی با استفاده از سلفون، از دستگاه سلفون کش استفاده می‌شود. همچنین پاکت‌های پلاستیکی بسته به محتوای داخلشان توسط دستگاه‌های دوخت ریلی، دوخت دستی و یا دوخت پدالی بسته بندی می‌شوند.
رنگ و طراحی بسته بندی‌ها تاثیر زیادی در تصمیم گیری مشتریان دارند. طراحی بسته بندی می‌تواند باعث دیده شدن محصول شما در میان تمامی اجناس موجود در قفسه یا ویترین شود. به همین دلیل باید رنگ و جنس بسته بندی را با دقت زیادی انتخاب نمایید. همچنین شما باید روی بسته بندی مواد غذایی تاریخ تولید، تاریخ انقضاء و مشخصات محصول را درج نمایید.
بیشتر مشتریان پیش از خرید تاریخ تولید و انقضاء محصولات غذایی را بررسی می‌کند و در صورت عدم درج آن‌ها روی بسته بندی ممکن است از خرید محصول صرف نظر کنند. همین موضوع باعث شده تا تولیدکنندگان مواد غذایی به فکر روشی برای چاپ تاریخ روی محصولات خود باشند. دستگاه‌های تاریخ زن حکی، تاریخ زن حرارتی و جت پرینتر می‌توانند کار چاپ تاریخ تولید و انقضاء را روی محصولات انجام دهند. با این تفاوت که تاریخ زن حکی و حرارتی صرفا قابلیت چاپ تاریخ را دارند اما جت پرینتر تقریبا هر چیزی را می‌تواند روی بسته بندی چاپ کند.
بسته بندی یکی از مهم‌ترین مراحل تولید مواد غذایی و همچنین یکی از اصلی‌ترین عوامل شناخته شدن برند شما است. بسته بندی در ماندگاری مواد غذایی و افزایش فروش آن‌ها تاثیر مستقیمی دارند. به همین دلیل باید به طراحی و انتخاب مواد اولیه برای بسته بندی توجه ویژه‌ای داشته باشید. این موضوع را نیز در نظر داشته باشید که شما برای بسته بندی محصولات خود ملزم به رعایت تمامی استانداردهای بسته بندی مواد غذایی هستید.
جدیدترین مقالات
پربازدید ترین مقالات
آدرس: تهران – بلوار کشاورز غربی – نرسیده به خیابان جمالزاده – مجتمع اداری کوثر – پلاک ۱۱۹ – طبقه ۴ – واحد ۲۱
